Zachowek – co to jest i ile wynosi
Celowe pominięcie bliskiej osoby w testamencie, wcale nie oznacza, że dana osoba zostanie całkiem pozbawiona praw do spadku po zmarłym. Co to jest zachowek? Zachowek, chroni najbliższe osoby zmarłego przed pominięciem testamentowym, oraz pozwala dochodzić roszczeń pieniężnych, w sytuacji gdy spadkodawca przekazał dużą część majątku w darowiźnie. Co to jest zachowek? Ile wynosi zachowek, i czy można go uniknąć? Tego dowiesz się z poniższego artykułu
Zachowek – co to jest
Wyjaśnijmy najważniejszą kwestię – co to jest zachowek? Jest to swego rodzaju korzyść, do której prawa mają bliscy zmarłego. Według zapisów prawa spadkowego, do zachowku uprawnieni są bliscy spadkodawcy, gdy ten pominął ich w testamencie, lub rozporządził dużą częścią majątku w postaci darowizn na poczet innych osób. Czy testament zwalnia z zachowku? Krótko mówiąc – nie.
Może cię zainteresować: Rozwiązanie umowy najmu z winy najemcy
Zachowek – dla kogo
Jeśli wiemy, już co to jest zachowek, wyjaśnijmy kwestię tego, komu przysługuje, gdyż nie każdy uprawniony do dziedziczenia testamentowego ma ten przywilej. Zachowek, dla kogo? Prawo do zachowku mają zstępni zmarłego, małżonek oraz rodzice, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Jednak wszystkie te osoby nie mogą jednocześnie ubiegać się o prawo do zachowku. Jeśli zmarły miał małżonkę i dzieci, to im należy się prawo do zachowku, W takim wypadku zachowek nie należy się rodzicom. Rodzice mają prawa do zachowku, tylko w sytuacji gdy zmarły nie miał żadnych zstępnych (czyli dziecka, wnuka, prawnuka…). Zatem dla kogo zachowek? W pierwszej kolejności należy się dzieciom i małżonkowi, jeśli zaś zmarły nie miał dzieci – prawo do zachowku ma małżonek i rodzice zmarłego.
Przy czym warto również wspomnieć kto nie może żądać zachowku. Zachowek nie przysługuje: osobie, która zrzekła się dziedziczenia lub odrzuciła spadek, osobie wydziedziczonej, uznanej za niegodną dziedziczenia, a także małżonkowi wyłączonemu z dziedziczenia, gdy drugi małżonek, czyli spadkodawca wystąpił o rozwód lub separację z jego winy.
Zachowek a przedawnienie – kodeks cywilny
Przy dochodzeniu zachowku należy pamiętać o terminie przedawnienia. Prawo do zachowku przedawnia się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu, lub gdy testamentu nie było, po upływie 5 lat od dnia otwarcia spadku. Instytucję zachowku regulują przepisy kodeksu cywilnego.
Zachowek – ile wynosi
Ile wynosi zachowek? To kwestia bardzo indywidualna i zależna od wielu czynników, z zasady jednak zachowek stanowi równowartość połowy majątku, jaki przypadłby spadkobiercy w wyniku ustawowego dziedziczenia. Wyjaśnijmy to na przykładzie:
Zmarły, pozostawił po sobie żonę i dwójkę dorosłych dzieci, przy czym cały majątek zapisał w testamencie małżonce. Jakiej kwoty może domagać się dziecko zmarłego? Ile wynosi zachowek? Majątek zmarłego wynosił 120 000 zł. Wedle ustawowego dziedziczenia, dziecko otrzymałoby 40 000 zł (ponieważ jego udział spadkowy wynosi 1/3). W takim przypadku zachowek wynosi 20 000 zł, czyli połowę wartości należnej dziecku gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego.
Ile wynosi zachowek dla spadkobiercy, który jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy? Takie osoby mają prawo do wyższego zachowku, w postaci nie 1/2, lecz 2/3 wartości udziału spadkowego. W związku z tym, że żądanie zachowku przysługuje przez 5 lat od daty otwarcia spadku, może zdarzyć się sytuacja, w której w chwili śmierci spadkodawcy jego dziecko było niepełnoletnie, zaś dochodziło zachowku już po przekroczeniu wieku pełnoletniości np. w wieku 21 lat. Ile wynosi zachowek? W takim przypadku zachowek obliczany jest według stanu z chwili śmierci spadkodawcy – dziecko może domagać się zachowku w wysokości 2/3 wartości udziału spadkowego.
Darowizna a zachowek
Obliczenie, ile wynosi zachowek, stanowi niekiedy skomplikowaną kwestię. Przy ustalaniu przynależnej wysokości zachowku, należy ustalić czystą wartość spadku – substrat zachowku – wartość spadku powiększona o wartość darowizn pomniejszoną o sumę długów spadkowych. Obliczając substrat zachowku, do wartości spadku należy doliczyć wartość darowizn, które spadkodawca przekazał za życia. Jednak nie każda darowizna wejdzie w skład czystej wartości spadku. Do spadku nie zaliczamy:
- – drobnych darowizn zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych (np. biżuteria),
- – darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku, których przekazanie nastąpiło 10 lat wstecz, licząc od daty śmierci spadkodawcy,
- – darowizn dokonanych przez spadkodawcę przed zawarciem małżeństwa – w przypadku gdy obliczamy zachowek dla małżonka.
W kontekście – darowizna a zachowek, należy wiedzieć, że darowizny dokonane na rzecz spadkobierców lub osób uprawnionych do zachowku są zawsze doliczane do spadku, bez względu na przekroczenie terminu lat 10.
Zachowek tylko w formie roszczenia pieniężnego
Zachowek jest swego rodzaju rekompensatą, której może domagać się bliski zmarłego, gdy ten pominie go w testamencie. Co ważne zachowek jest zawsze roszczeniem pieniężnym! Nie możemy żądać przedmiotów czy nieruchomości, nawet gdy są one częścią spadku.
Jak uniknąć zachowku
Może cię zainteresować: Sprzedaż mieszkania z kredytem – dokumenty
Jak zostało wspomniane zachowek, to instytucja, która chroni interesy spadkobierców. Jednak zdarza się, że spadkodawca miał ważne powody, aby nie ująć danej osoby w testamencie. Jak uniknąć zachowku? Pierwszą opcją jest wydziedziczenie, czyli bezpośrednie pozbawienie prawa do zachowku. Spadkodawca musi mieć jednak ważny powód, aby wydziedziczyć daną osobę np. dopuszczenie się przestępstwa przez spadkobiercę względem spadkodawcy. W podobnym przypadku, gdy spadkobierca, zachowuje się w sposób nieetyczny, możliwe jest również sądowe uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia np. gdy osoba dopuściła się przestępstwa przeciwko spadkodawcy, nakłoniła podstępem lub groźbą do napisania, lub odwołania testamentu, a także gdy ukryła, zniszczyła, przerobiła lub podrobiła testament. Jeszcze innym, sposobem na to jak uniknąć zachowku, jest sporządzenie umowy dożywocia zamiast darowizny. Jak już wiemy, darowizna uprawnia do zaliczenia na poczet spadku, jednak umowa dożywocia sprawi, że nieruchomość nie wejdzie w skład spadku.
Absolwentka Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, content writer i SEO copywriter. Jako ekspert Skup.io i autor ponad 200 artykułów z obszaru obrotu nieruchomościami, w przystępny sposób objaśnia przepisy oraz procedury panujące na rynku nieruchomości. Tworzy edukacyjne i pomocne treści, wykorzystując szeroką wiedzę w zakresie zbywania, nabywania oraz udostępniania nieruchomości. Porusza zarówno najważniejsze, jak i niszowe kwestie, przedstawiając praktyczne rozwiązania problemów, z którymi mierzą się właściciele oraz sprzedający. Zawsze na bieżąco z aktualiami branży nieruchomości.
Kompetencje w powyższej tematyce zdobyła, współpracując z agencją nieruchomości, autorytetami prawa, a także odbywając profilowane kursy dotyczące m.in. wyceny nieruchomości, aspektów prawnych przy obrocie nieruchomościami czy sprzedaży nieruchomości zadłużonych.
Prywatnie interesuje się wszystkim, co związane z muzyką folkową - tańczy, śpiewa oraz uczy się gry na skrzypcach. Lubi spędzać czas aktywnie. Podróże, a w szczególności wędrówki po górach w towarzystwie przyjaciół i męża, są dla niej najlepszym sposobem na relaks.
Polub lub skomentuj artykuł