Czy rodzina może podważyć umowę dożywocia – rozwiązanie i unieważnienie
Czy rodzina może podważyć umowę dożywocia? Warto wiedzieć, że umowa dożywocia wyklucza żądanie zachowku od wartości mieszkania lub domu przekazanego przez treść umowy dożywocia. Wobec tego, bliscy dożywotnika, często wychodzą z pytaniem jak podważyć umowę dożywocia i czy w ogóle można to zrobić. Rozwiązanie lub unieważnienie tego typu umowy jest możliwe, jeśli zajdą odpowiednie okoliczności.
Umowa dożywocia to forma umowy, która pozwala jednej osobie przekazać swoje mienie – nieruchomość – na rzecz drugiej strony, w zamian za zapewnienie dachu nad głową oraz utrzymanie. To ciekawa możliwość, z której głównie korzystają osoby starsze posiadające nieruchomość, które chcą polepszyć swoją sytuację materialną
W tym artykule przybliżymy kwestie tego co to jest umowa dożywocia, do czego zobowiązana jest osoba, która nabyła nieruchomość za pośrednictwem umowy dożywocia, a przede wszystkim tego czy rodzina może podważyć umowę dożywocia. Zapraszamy do lektury!
Co to jest umowa dożywocia – dożywotnik i zobowiązany
Co to jest umowa dożywocia? Według przepisów kodeksu cywilnego umowa taka polega na przeniesieniu własności nieruchomości na inną osobę, która w zamian za to, zobowiązuje się zapewnić dożywotnie utrzymanie albo inne świadczenia określone w umowie między stronami na rzecz zbywcy. Przekazujący nieruchomość nazywany jest dożywotnikiem, zaś nabywca nieruchomości zobowiązanym z umowy dożywocia.
Może cię zainteresować: Sprzedaż mieszkania a wymeldowanie – co musisz wiedzieć
W przypadku umowy dożywocia dożywotnikiem, czyli osobą, która pozbywa się nieruchomości, może być jedynie osoba fizyczna, natomiast osoba, która przyjmuje nieruchomość, może być osobą fizyczną lub prawną. Chcąc zawrzeć umowę dożywocia, strony powinny udać się do notariusza, ponieważ jedynie umowa podpisana w obecności urzędnika będzie ważna.
W ramach tego rodzaju umowy strony mają pewną swobodę w oznaczeniu warunków umowy, np. możliwe jest ustanowienie użytkowania określonej części nieruchomości na rzecz zbywcy, służebność osobista lub wypłata świadczeń pieniężnych.
Przedmiotem umowy dożywocia może być każda nieruchomość – dom, mieszkanie czy grunt.
Umowa dożywocia – co jeszcze trzeba wiedzieć
W przypadku śmierci osoby zobowiązanej do utrzymania dożywotnika, jego spadkobiercy solidarnie odpowiadają za utrzymanie dożywotnika. Spadek otrzymują osoby uprawnione według dziedziczenia ustawowego lub testamentowego. Zbywca nieruchomości, może domagać się spełnienia świadczeń od każdego ze spadkobierców. W sytuacji, gdy jeden spadkobierca wywiązuje się z umowy dożywocia, może dochodzić od pozostałych spadkobierców zwrotu kosztów.
Umowa dożywocia – obowiązki nabywcy
Wiemy już, co to jest umowa dożywocia i kto może ją zawrzeć. Warto przyjrzeć się bliżej obowiązkom zobowiązanego z umowy dożywocia.
Warunki umowy dożywocia strony mogą określić w treści umowy, a jeżeli tego nie zrobią, zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego, według których nabywca:
- powinien przyjąć dożywotnika jako domownika,
- dostarczyć dożywotnikowi wyżywienie, ubranie, mieszkanie, światło oraz opał,
- zapewnić niezbędną pomoc i pielęgnowanie w chorobie,
- po śmierci wyprawić pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom.
Nabywca musi wywiązywać się z powyższych obowiązków dotyczących utrzymania dożywotnika, począwszy od momentu podpisania umowy dożywocia, aż do śmierci dożywotnika – wtedy jego uprawnienia wygasają. Prawo dożywocia nie podlega dziedziczeniu czy też przeniesieniu na inną osobę. Dziedziczone mogą być jedynie uprawnienia takie jak świadczenia pieniężne, które przysługiwały dożywotnikowi, a nie zostały wypłacone, póki żył.
Zawarcie umowy dożywocia niesie ze sobą poważne konsekwencje, dlatego obie strony powinny dobrze rozważyć, czy taki rodzaj umowy będzie dla nich odpowiedni. Umowa dożywocia, wiąże się z tym, że dożywotnik jak i zobowiązany z umowy dożywocia, stale muszą pozostawać w bliskich relacjach.
Umowa dożywocia kiedy przechodzi własność
Pytaniem, które pada dość często, w kontekście tego typu umowy jest: umowa dożywocia kiedy przechodzi własność? Zobowiązany z umowy dożywocia staje się właścicielem nieruchomości już w momencie podpisania dokumentu umowy. Podkreślamy, że musi zostać ona zawarta w formie aktu notarialnego. Od chwili podpisania umowy przez strony, nowym właścicielem nieruchomości staje się nabywca, który może dowolnie rozporządzać nowo nabytym majątkiem.
Jak wygląda sprzedaż mieszkania z dożywociem? Oczywiście, zobowiązany z umowy dożywocia ma prawo zbyć swoją nieruchomość. W tej kwestii nie jest wymagane uzyskanie żadnej zgody od dożywotnika. Sprzedaż mieszkania z dożywociem, wiąże się z automatycznym przeniesieniem obowiązków związanych z prawem dożywocia, na nowego nabywcę.
Interesuje Cię sprzedaż mieszkania z dożywociem? Takie nieruchomości zgłosisz do skupu nieruchomości, który świadczy profesjonalne usługi w zakresie sprzedaży nieruchomości obciążonych prawami osób trzecich. Zadzwoń lub wypełnij formularz dostępny na stronie Skup.io i dowiedz się jak sprzedać swoją nieruchomość z dożywociem.
Umowa dożywocia a zachowek
Czy umowa dożywocia chroni przed zachowkiem? Umowa dożywocia a zachowek to niezwykle istotna kwestia. Na początek, wyjaśnijmy, co to jest zachowek. Zachowek zabezpiecza interesy osób najbliższych spadkodawcy, w sytuacji gdy zostali oni pominięci w testamencie, lub gdy podczas życia spadkodawca rozdysponował majątek w postaci darowizny. W ramach zachowku, pokrzywdzeni spadkobiercy mogą odzyskać część majątku po spadkodawcy.
W sytuacji gdy spadkodawca, za życia przekazał część majątku (np. nieruchomość) w darowiźnie jednemu z potomków, pozostali spadkobiercy mogą dochodzić zachowku od osoby obdarowanej. Natomiast sprawa ma się zupełnie inaczej, jeżeli spadkodawca za życia ustanowił umowę dożywocia.
Umowa dożywocia a zachowek – czy umowa dożywocia chroni przed zachowkiem? Umowa dożywocia bardzo często jest podpisywana, aby osoba, która stała się właścicielem nieruchomości, w przyszłości uniknęła zapłaty zachowku. Zachowek będzie zmuszona wypłacić osoba, która została obdarowana przez spadkodawcę, czyli otrzymała coś nieodpłatnie.
W przypadku umowy dożywocia, która nie jest umową nieodpłatną (nabywca zobowiązuje się utrzymywać zbywcę) nie trzeba płacić zachowku. Fakt ten, często wiązany jest z pytaniem – czy rodzina może podważyć umowę dożywocia.
Umowa o dożywocie a spadkobiercy
Każdy ma prawo do decydowania o swoim majątku. Jednak czasem rodzina może chcieć podważyć decyzję o przekazaniu nieruchomości danej osobie za pośrednictwem umowy dożywocia. Czy rodzina może podważyć umowę dożywocia? Czy w ogóle można taką umowę rozwiązać lub unieważnić? Jakie możliwości ma w tym zakresie rodzina oraz osoby, których bezpośrednio dotyczy umowa – dożywotnik i zobowiązany z umowy dożywocia?
Czy rodzina może podważyć umowę dożywocia?
Umowa dożywocia stała się popularnym sposobem na zabezpieczenie finansowe seniorów. W ramach takiej umowy, osoba starsza przekazuje swoje mieszkanie lub dom rodzinie, a w zamian otrzymuje świadczenie dożywotnie. Umowa dożywocia może zostać zawarta z każdą osobą, również zupełnie obcą i niespokrewnioną z właścicielem nieruchomości. Wobec tego zdarza się, że rodzina chce podważyć taką umowę, uważając ją za niesprawiedliwą lub naruszającą ich prawa.
Czy rodzina może podważyć umowę dożywocia? Jest to możliwe, jeżeli zajdą odpowiednie przesłanki dotyczące wady oświadczenia woli.
Czy rodzina może podważyć umowę dożywocia – kiedy umowa dożywocia jest nieważna
Bliscy, którzy zastanawiają się, czy rodzina może podważyć umowę dożywocia, powinni zapoznać się z przepisami dotyczącymi wad oświadczenia woli. Wady oświadczenia woli to pewne nieprawidłowości, które mogą skutkować unieważnieniem czynności prawnych, np. unieważnieniem aktu notarialnego.
O jakich wadach oświadczenia woli mowa? Jakie nieprawidłowości mogą skutkować unieważnieniem aktu notarialnego? Jak mówią przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli dana osoba, składa oświadczenie woli (zawiera umowę dożywocia) znajdowała się w stanie wyłączającym swobodne, świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli, takie oświadczenie woli uznaje się za nieważne.
Powyższy przepis odnosi się do chorób psychicznych, zaburzeń czynności psychicznych (również przemijających) czy niedorozwoju umysłowego. A zatem to, czy rodzina może podważyć umowę dożywocia, zależy od tego czy zaistniały wady oświadczenia woli. Spadkobiercy mogą dochodzić unieważnienia umowy z powyższych powodów w dowolnym czasie od zawarcia umowy, również po śmierci dożywotnika. Ponadto sam dożywotnik, również może dochodzić stwierdzenia nieważności umowy.
Kiedy umowa dożywocia jest nieważna? Umowa dożywocia może zostać uznana za nieważną również w wyniku innych sytuacji, np. gdy jedna strona umowy przy przyjęciu świadczenia wykorzystuje położenie, brak doświadczenia czy niedołężność drugiej strony – wyzysk może być powodem do unieważnienia umowy. Ponadto umowa dożywocia będzie nieważna gdy nie zostanie zawarta w formie aktu notarialnego.
W kontekście tego, czy rodzina może podważyć umowę dożywocia, właściwie nie ma znaczenia fakt, że członkowie rodziny czują się w jakikolwiek sposób pokrzywdzeni czy pominięci. Takie argumenty są niewystarczające aby dochodzić przed sądem unieważnienia umowy.
Jak rozwiązać umowę dożywocia?
Jak wiadomo, umowa dożywocia to umowa, w której przeniesienie własności nieruchomości skutkuje pojawieniem się zobowiązania utrzymania dożywotnika do końca jego życia. Czy jednak taka umowa może być w jakiś sposób rozwiązana? Rozwiązanie umowy dożywocia jest możliwe w szczególnych przypadkach, a decyzję w tej sprawie podejmuje sąd.
Gdy stosunki między dożywotnikiem a zobowiązanym są tak złe, że osoby te nie mogą dłużej utrzymywać wspólnych relacji – mowa tu o szczególnych przypadkach, gdy dochodzi do awantur, stosowania siły i przemocy czy poniżania – sąd może stwierdzić rozwiązanie umowy dożywocia. Gdy dojdzie do rozwiązania umowy, nieruchomość na powrót wraca do dożywotnika, ponieważ prawo dożywocia wygasa. W takiej sytuacji zobowiązany może dochodzić zwrotu nakładów poczynionych na nieruchomość w czasie, w którym nią władał.
Ponadto dożywotnik może żądać rozwiązania umowy, gdy zobowiązany nie wywiązuje się ze swoich obowiązków – nie dba o stan zdrowia dożywotnika i nie dostarcza mu niezbędnych środków wynikających z zapisów umowy.
Może cię zainteresować: Jak szybko sprzedać mieszkanie 2023? Mamy skuteczny sposób!
Należy podkreślić, że według przepisów rozwiązania umowy dożywocia może żądać jedynie dożywotnik lub zobowiązany z umowy dożywocia – nie spadkobierca! Rozwiązanie umowy dożywocia jest działaniem ostatecznym.
Jak podważyć umowę dożywocia – zamiana dożywocia na rentę
Jeżeli stosunki między stronami umowy dożywocia, nie są najlepsze, można rozważyć zamianę dożywocia na rentę. Zazwyczaj, dochodzi do tego, w sytuacji gdy dożywotnik i zobowiązany nie mogą ze sobą przebywać w bezpośredniej styczności np. gdy są skonfliktowani. W wyniku przeprowadzenia sprawy sądowej sąd może zdecydować o zamianie części lub wszystkich uprawnień dożywotnika na dożywotnią rentę. Wysokość renty musi być równa wartości przysługujących dożywotnikowi uprawnień. Określenie wysokości okresowych płatności zobowiązanego na rzecz dożywotnika jest zadaniem biegłego powołanego przez sąd.
W sytuacji, gdy zobowiązany zdecyduje się sprzedać mieszkanie z dożywociem, czyli zbyć nieruchomość oraz zobowiązanie utrzymania dożywotnika, ten drugi ma prawo żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę. Zmiana zobowiązanego, szczególnie gdy dotyczy sytuacji, w której to osobę z rodziny zastępuje całkowicie obca osoba, może nie być komfortowa dla dożywotnika, stąd jego prawo do żądania zamiany dożywocia na rentę.
Z prawa tego może skorzystać dożywotnik, nawet gdy jego relacje z “nowym” zobowiązanym są w jak najlepszym porządku, a zobowiązany wywiązuje się ze wszystkich ustalonych obowiązków.
Co ciekawe, jeżeli obie strony – dożywotnik i zobowiązany – zdecydują zgodnie o zamianie uprawnień na rentę, mogą zrobić to za porozumieniem stron. Taka zmiana będzie wymagała wizyty u notariusza oraz podpisania aneksu do umowy.
Umowa dożywocia plusy i minusy
Umowa dożywocia może być korzystna z punktu widzenia osoby starszej, która ma niewielkie dochody, i chciałaby polepszyć swoją sytuację majątkową. Taka osoba, może nadal zamieszkiwać swoją nieruchomość a dodatkowo, ma zapewnione wyżywienie oraz opiekę zdrowotną.
Zobowiązany z umowy dożywocia, ma możliwość stać się właścicielem nieruchomości bez konieczności zaciągania kredytu. Jest on pełnoprawnym właścicielem nieruchomości już od momentu podpisania umowy.
Umowa dożywocia wady
Wadą umowy dożywocia jest jej długoterminowy charakter, i niewielkie możliwości rozwiązania czy unieważnienia umowy. To, kiedy i czy rodzina może podważyć umowę dożywocia, oraz kiedy mogą to zrobić nabywca i zbywca nieruchomości jest ograniczone do wyjątkowych sytuacji. Ponadto relacje z dożywotnikiem, również mogą ulec zmianie z biegiem czasu. Wzajemne niezrozumienie i konflikty to częsty problem. Należy mieć także na uwadze, że potrzeby dożywotnika z dużym prawdopodobieństwem zwiększą się wraz z jego wiekiem.
Czy rodzina może podważyć umowę dożywocia – podsumowanie
Możliwości w zakresie unieważnienia i rozwiązania umowy dożywocia nie dają stronom umowy zbyt dużego pola manewru, gdy w trakcie trwania umowy, jedna ze stron chce przerwać łączące ich stosunki. W praktyce jest to możliwe jedynie gdy relacje między stronami są tak złe, że nie mogą one przebywać w swojej obecności – dochodzi do aktów agresji, lub zobowiązany nie wywiązuje się ze swoich obowiązków. W takim przypadku każda ze stron może skierować sprawę do sądu, który może orzec o zamianie uprawnień na rentę bądź o rozwiązaniu umowy.
Czy rodzina może podważyć umowę dożywocia? W odróżnieniu od stron umowy rodzina nie może żądać rozwiązania umowy powyższymi metodami. Może zaś dochodzić unieważnienia umowy dożywocia, nawet po śmierci dożywotnika. Unieważnienie umowy dożywocia może zostać stwierdzone, w wyniku zaistnienia nieprawidłowości – wady oświadczenia woli.
Redaktorka naczelna wydawnictwa Skup.io. Ekspertka z zakresu prawa i rynku nieruchomości, autorka ponad 300 artykułów z obszaru obrotu nieruchomościami. W przystępny sposób wyjaśnia przepisy oraz procedury prawne obowiązujące na w Polsce.
Tworzy edukacyjne i pomocne treści, wykorzystując szeroką wiedzę w zakresie zakupu i sprzedaży nieruchomości. Porusza często trudne tematy, które mogą dotknąć każdego z nas, przedstawiając praktyczne rozwiązania problemów związanych z nieruchomościami, spadkami i sytuacjami losowymi. Zawsze jest na bieżąco z trendami na rynku. Dzięki zdobytemu doświadczeniu pomaga czytelnikom lepiej radzić sobie z problemami związanymi z nieruchomościami.
Swoje kompetencje zdobyła, współpracując z agencjami nieruchomości, kancelariami prawnymi, prywatnymi inwestorami, a także odbywając liczne kursy dotyczące m.in. wyceny nieruchomości, aspektów prawnych w obrocie nieruchomościami czy sprzedaży nieruchomości zadłużonych.
Prywatnie interesuje się wszystkim, co związane z muzyką folkową - tańczy, śpiewa oraz uczy się gry na skrzypcach. Lubi spędzać czas aktywnie. Podróże, a w szczególności wędrówki po górach w towarzystwie przyjaciół i męża, są dla niej najlepszym sposobem na relaks.
Polub lub skomentuj artykuł